Op dinsdag 28 mei verzorgde VNM als vanouds weer een lezing op de Tong Tong Fair. Deze werd ditmaal gehouden door Gert-Jan Johannes en Inger Leemans. De titel van hun lezing luidde: De stille kracht van de vlieger
De eerste afbeelding van vliegeraars in de Westerse wereld verscheen kort na 1600, als illustratie bij een gedicht dat ‘Kinderspel’ heette. De prent beeldt kinderen af die hoepelen, tollen, blindemannetje spelen, knikkeren, enzovoort.
Waarom werd vliegeren hier afgebeeld als een van die spelletjes voor kleine kinderen? In Azië, waar hij vandaan kwam, was vliegeren immers bepaald niet kinderachtig. Vliegers werden gebruikt in allerlei ceremonies, om vuurwerk op te laten, of als hulpmiddel bij het vissen. En dan was er – en is er nog steeds – het vechtvliegeren, waarbij de lijn met glassplinters wordt ingesmeerd en je de lijnen van de tegenstander moet zien door te snijden.
Dat de vlieger in Nederland al meteen een onschuldig kinderspel werd, is een van de raadsels die de verhouding tussen vliegeren in het Westen en het Oosten omgeven. In hun bijdrage aan de Tong Tong Fair 2019 vertelde de literatuur- en cultuurhistorici Gert-Jan Johannes en Inger Leemans meer over de verschillen en overeenkomsten. Voor hen gaat het niet om de geschiedenis van de verschillende typen vliegers of hoe je ze moet maken. Ze interesseren zich voor de vraag: wat doet die vlieger daar? Waarom zien we in de Nederlandse beeldende kunst en literatuur zo vaak een vlieger? Wat willen de kunstenaars, schrijvers en dichters daarmee zeggen? Speciale aandacht was er voor auteurs als Multatuli en Marion Bloem, die in hun werk de moeizame verhouding tussen het Oosten en het Westen aan de orde hebben gesteld. Is het toevallig dat ze herhaaldelijk over het vliegeren hebben geschreven?
Gert-Jan Johannes was tot zijn pensionering in 2016 verbonden aan de Universiteit van Utrecht. Inger Leemans is hoogleraar cultuurgeschiedenis aan de Vrije Universiteit. Gezamenlijk publiceerden zij onder meer Worm en donder, een literatuurgeschiedenis van de 18de eeuw. In voorbereiding is De vliegende Hollander, een cultuurgeschiedenis van het vliegeren in Nederland.
De lezing vond plaats op 28 mei om 16:30 uur in Studio Tong Tong, direct gelegen aan het Entreepaviljoen van de Tong Tong Fair op het Malieveld, Den Haag. De lezing maakte veel los bij de aanwezigen die over hun eigen ervaringen vertelden. Ook was aanwezig vliegerdeskundige Rubens Agaatsz die na afloop zijn buiten opgestelde vliegercollectie aan de liefhebbers toonde.
Traditiegetrouw eindigde de bijeenkomst met een gezellige receptie voor VNM-leden en genodigden in Hospitality Lounge “De Veranda”.
